Nhờ tập trung tư tưởng đều đều (muốn vậy chỉ cần kiên nhẫn, ngoài ra chẳng có bí quyết nào khác) bạn có thể sai khiến óc bạn như nhà độc tài, bất kỳ lúc nào, bất kỳ ở đâu. Lẽ nhân quả bao bọc vũ trụ. Lẽ dĩ nhiên là bạn thích đọc báo (việc này có thể làm trong khi đợi bữa) hơn là nghĩ tới cái bổn phận bình thường mà quan trọng ấy - bổn phận tự xét mình - thì cái đó tùy bạn.
Trong nhiều năm - đúng ra là cho tới khi tôi gần 40 tuổi - tuần lễ của tôi có bảy ngày. Đến mức đó thì đời ta có thể như đời sống trong tù và không phải là của ta nữa. Trước khi tới bến xe, bạn phải kéo nó về có tới bốn chục lần.
Bạn kêu lên: "Sao? Ông có ý dạy tôi sống 24 giờ một ngày nghĩa là 168 giờ một tuần mà ông chỉ tính có 7 giờ rưỡi thôi ư? Ông hy vọng làm được một phép mầu với số giờ đó ư?". Như vậy còn ba buổi tối để thăm bạn hữu, vui thú gia đình, đọc sách tiêu khiển, hút thuốc, làm vườn, thơ thẩn và dự những cuộc thi của các báo. Nhưng quả là tôi có đọc, chứ không phải là không.
Chẳng hạn bạn có thể đọc cuốn "Xem tranh cách nào?" của Clermont Witt, hay cuốn "Xét các công trình kiến-trúc cách nào?" của Russell Sturgis. Bạn nắm lấy cổ nó, lôi nó về. Nhưng tôi nhấn mạnh rằng văn chương không bao gồm hết khu vực hiểu biết của loài người.
Biết rằng mỗi ngày chỉ có 24 giờ và phải hài lòng với số giờ đó, điều ấy dễ dàng quá mà!". Có người phải làm việc nhiều hơn người đó để kiếm ăn, nhưng có kẻ lại làm ít hơn. Và tôi đố bạn kể cho tôi nghe còn tám giờ nữa bạn bạn làm được những việc gì.
Đó, thái độ của thầy phải như vậy. Đến mức đó thì đời ta có thể như đời sống trong tù và không phải là của ta nữa. Nó là hình hình thức của nguyện vọng chung của nhân loại: Nguyện vọng tìm hiểu thêm.
Nó ngắn quá đi thôi. Bạn phải phải phân biệt văn chương và sách nghiên cứu về những đầu đề không phải là văn chương. Họ ngồi xe máy phóng qua các miền trong xứ văn chương với mỗi mục đích là đi tìm cảm xúc mới.
Hễ chưa gắng lắm cái gì để thoả mãn ý muốn đó thì lòng ta chưa yên. Còn nhiều cuốn nổi danh hơn nữa. Lẽ dĩ nhiên, nếu sau khi đọc Hazlitt và đã thí nghiệm như vậy, bạn vẫn tin chắc rằng trong tâm hồn bạn còn có cái gì cừu địch với thơ thì bạn đành phải học lịch sử hoặc triết học vậy.
Riêng tôi, tôi nghĩ không có gì hợp thời bằng những tư tưởng của Marc Aurele hay Epictete; sách của hai ông rực rỡ những lý lẽ thông thường, áp dụng được vào đời sống hàng ngày của hạng trung nhân như bạn và tôi. Y có thể chết trôi trước khi tới cảng Said; y có thể bỏ mạng một cách không vẻ vang chút nào trên bờ Hồng hải; ý muốn của y có thể không bao giờ thực hiện được. Thành thử có hàng chục vạn giờ mất đi như vậy mỗi ngày chỉ vì người ta ít nghĩ đến thì giờ lắm, không bao giờ đề phòng để khỏi đánh mất nó.
Có những người chưa bao giờ đọc Meredith (1) và dửng dưng khi nghe một cuộc tranh biện về vấn đề Stephan Phillips có phải là thi sĩ không. Học không phải là để thông hiểu văn chương, biết nghệ thuật hoặc một môn học nào khác, mà là để tự biết mình. Vậy, chúng ta bắt đầu xét quỹ chi tiêu thời giờ mỗi ngày.