Họ đi xe đạp không đèn, thành phố chật, chở hai ba người. Từ tâm tình tự kiêu ấy, bạn trai có đầu óc muốn cai trị thiên hạ, muốn ăn trên ngồi trước và ai cũng phải vâng phục mình. Điều nầy không oan cho họ chút nào cả.
Thượng đế giáng trần là Chúa Giêsu kia mà còn có khẩu hiệu: phục vụ chớ không để phục vụ. Quần áo họ treo chài treo lưới. Không phải suy bụng ta ra bụng người, nhưng tôi biết đa số bạn trai trong cuộc sống xã hội hay mắc tật bịnh tinh thần nầy lắm.
Biết bao nhiêu cây bút có thẩm quyền đã ca tụng tình cao cả nầy. Trong khi đi đâu gặp cảnh vợ chồng kẻ khác sum họp, hạnh phúc họ đau xót tận đáy lòng vì nhớ bạn trăm năm, dù kẻ nầy ngày trước đối với họ có đôi lần không đặng chung thủy. Vì đối tượng chánh của quyển này là phân tích tâm hồn bạn trai nên ở đây tôi chỉ gợi vài nét chánh để bạn nhận thức con người kỳ biệt của bạn trai thôi.
Tôi vui mừng khi lòng bạn dệt nhiều bích mộng. Chắc ta đã thấy nhiều nam thanh bị tiếng người ta gán là trợt rìu, trật búa. Jean Le Presbytre trong cuốn Toi quy deviens homme có dẫn lời nầy của Anatole France: Hồi tôi còn con nít, tôi thông minh.
Họ vẫn nhận phần xác là phương thế của phần hồn, vẫn nhận sự cần thiết của các hoạt động trong thế gian như họ mê say một phần hơn các hoạt động ấy là sự kết hợp triếng trang với Thượng đế trong một tình yêu phụ tử tuyệt vời cao quí. Thật vậy, họ có thể nhỏ tuổi, học hành kém bạn gái, nhưng giải quyết vấn đề thuộc lãnh vực ý chí thì bạn trai gồng gánh. Hành vi nhiều ít đến đâu.
Tương lai mà họ ao ước dệt toàn bằng mộng vàng. Tôi biết lối học từ chương ngày xưa không hay và học mà không hiểu có thể không hành. Họ đem bao nhiêu kỷ niệm êm đềm của thời ái ân cũ để gieo vào đó nọc rắn ghen tương hầu bôi lọ bến cũ của thuyền lòng họ.
Đến đây bạn cũng chưa thấy tôi bàn ngay vào bản chất ái tình của bạn trai. Nó bắt bạn trai cúp cổ xuống các vật phù vân, lo vật lộn sống, đổ máu vì miếng ăn manh áo cũng nên, cho đến khi tử sàng bừng con mắt dậy chẳng những thấy mình tay không mà còn đầy tội lỗi. Hồi nhỏ họ thích nghe chuyện ma, chuyện của Jules Vernes, Tấm Cám.
Như tôi đã nói, lúc tiền thanh niên, bạn trai ưa những gì liên hệ mật thiết với ngũ quan, mà bất kể cái gì sâu sắc. Bởi yêu bằng những tình dục nên người bạn trai có thể vừa yêu vừa tàn hủy một thiếu nữ bằng thuốc độc, gươm dao, nếu có kẻ ấy không trở thành tư sản của họ. Đàn tình của họ không ngân tế nhị bên ngoài nhiều, điều mà bạn gái rất sở trường.
Tránh điều ác là đại đảm chớ không phải bạc nhược như nhiều người lầm tưởng. Người xưa nói: lời nói bay đi, chữ viết tồn tại. Khủng hoảng nầy nguy hiểm nhất trong các cuộc khủng hoảng tâm lý bạn trai.
Viết mấy dòng, tôi nghĩ đến nền giáo dục ở Taberd mà phục nhiều vị phu huynh rất săn sóc học sinh nội trú của mình. Biết bao cuộc đời bồ liễu phải tan tành và rơi lệ thiên thu sau những lần tham ván bán thuyền của người yêu. Hậu kiếp cũng bị hăm dọa luôn.