Có những tâm hồn rất kín bưng bít. Cũng nên để ý hàng rào của óc trách nhiệm nầy còn có lòng quảng đại, lòng trọng danh dự là những đặctính của tâm lý người nam. Tôi muốn nói những trường hợp mà nếu không khéo phòng thủ ta khó bề giữ đức thanh khiết.
Các linh mục dòng Tên rất sáng suốt trong tổ chức giáo dục trong tinh thần của thánh Ignaxiô nên đã nêu lên khẩu hiệu vàng ngọc nầy trong những ký túc xá giáo dục: chẳng nên khi nào hai, luôn luôn ba, ít khi bốn. Có lần tôi hỏi một số ý kiến nữ sinh sao lúc bạn trai hò hét um sùm chúng cháu điềm tĩnh quá. Vô lớp giáo sư giảng bài mặc kệ: họ lấy ra thưởng thức.
Vì tình yêu có mục đích sáng tạo, nên ái tình mà tôi bàn với bạn trên kia, khi nó đi hết nốt nhạc thần tiên của nó, nó sẽ đến một bản hòa tấu tự bản chất là thánh thiện mà hay bị lạm dụng, hiểu lầm, nên thường bị coi là ô uế: tôi muốn nói nhục tình. Nhưng thường nhất là cho tâm hồn họ nhẹ nhõm. Voltaire đã quả quyết: Tình tâm giao của một vĩ nhân là ân huệ của một thần thánh.
Không phải họ chỉ hồi tưởng những thú ái ân, mà vì giàu lý trí, ký ức họ thường quay lại trong đầu óc những kỷ niệm pha màu sắc ân nghĩa. Cái vui của họ là vui xác thịt đầy sự ồ ạt, lo âu, xao xuyến có khi pha mùi nghi kỵ, ghen tương, oán thù. vào tuổi thành nhân và lão thành thì tâm lý nam nữ có nhiều biến đổi chớ lúc hoa niên bạn gái đáng khen hơn bạn trai ở chỗ trầm tĩnh khi phán đoán.
Nhưng vì ở dơ nhất là cơ quan sinh dục không sạnh sẽ, người ta có thể bị cám dỗ về xác thịt. Có thứ hạng mất dạy đó. Phần đông bị mắc tật ích kỷ, nhỏ mọn, ăn nói cầu kỳ.
Tình cảm ảnh hưởng trên các thứ ấy một phần thôi. Rồi cũng, một đám cưới, cũng tuần trăng mật. Bạn đừng có nó cách vô ý thức.
Xấu hổ nữa cho nam giới là không ít bạn trai mang quái tật nầy. Lương tâm là trí năng đặc biệt tạo hóa phú thác cho con người để con người tự nhiên phân biệt thiện ác, phải quấy, nên hư. Có gì làm họ khoái chí bằng khi ngắm gương họ hy vọng thân hình họ sẽ đẹp.
Chương trình gieo chân lý trong dân tộc, đồng loại còn bao la lắm, thưa bạn. Lúc nam nữ còn ấu trĩ các điều kiện nầy như ngũ tiềm tàng. Bị cha mẹ rầy, họ giận không lâu.
Nhưng để được sáng tỏ hơn về nội tâm của bạn trai và để các nhận xét tâm lý trong các phần trước được có giá trị giáo dục, tôi viết thêm chương sau. Về tiền bạc cha tỏ thái độ tinh thần nầy rõ rệt. Không có niềm vui nào đậm đ à bằng niềm vui sau lúc thắng được cơn cám dỗ về thể xác thịt.
Đến một hiện tượng thông thường nữa hay xảy ra cho bạn trai là đổi tiếng. Bạn trai thì nhiều lúc hăng hái lắm. Họ hé thấy một hai bề trái của cuộc đời muôn mặt, họ muốn tự tân, muốn thế giới đổi tốt đẹp.