Họ có lý vì chính Horace đã nói về Virgile, bạn của ông: Là phân nữa của tâm hồn tôi: Dimidium animae meae. Phải tế nhị thu tâm họ mới thấy được hết những ưu khuyết của họ để ta đề cao hay bổ túc. Đối với học hành, họ cũng dành cho một sức chú ý nào đó vì bị cha mẹ buộc học tập vì khi học tập có những cái vui lôi cuốn nào đó do thầy giáo, bạn lớp hay khung cảnh nhà trường.
Trúng thì tốt, trật thì sửa lại. Trong cơn say yêu, họ viết cho sạch suối lòng, để tâm cảm ái yêu, nghi kỵ, lo lắng, săn sớm, lạnh lạt v. Họ kiểu cách trong lời ăn tiếng nói, lối đi, bộ đứng.
Cổ của bạn trai từ 17 tuổi về sau phát triển chậm và có dung dạng gần nhất định sau 20 tuổi. Họ chưa có quyền chức vì chưa làm việc xã hội, chưa có quyền lực vì còn lệ thuộc gia đình, cũng không có quyền thế vì chưa làm nên việc gì khả quan. Mà ái tình căn cứ vào nhan sắc, khi nhan sắc tàn, hay có khuyết điểm chi đó, nó sẽ phai lạc hay chấm dứt.
Tôi đã tốn nhiều thời giờ để theo quan sát một số bạn trai xấu số, thấy họ có một lối sinh hoạt hình như độc lập với cuộc sinh hoạt thông thường trong xã hội. Tôi vui mừng khi lòng bạn dệt nhiều bích mộng. Cả một sự thăng trầm về văn minh, sự tồn vong về hạnh phúc của bao nhiêu người tùy thuộc ở quyền lãnh đạo hay bổn phận tuân phục của họ.
Bạn phải có lý tưởng, điều đó chắc rồi. Còn những giờ ngủ, giờ chết: ai giữ? Người đời sẽ phán đoán sao về người chết khi lục ra trong hòm rương kẻ nầy có những hình ảnh khiêu dâm, nhưng phong thư không tiện nhiều người coi vì chữ tình, vì ô uế. Họ ngại ngùng, e lệ không thua bạn gái.
Đức Thánh linh quả thật thấu triệt tâm hồn con người khi linh ứng cho Thánh ký gia viết: Đàn ông ở một mình không hay. Người dâm ô còn mất bao nhiêu đứctính tốt đẹp khác để làm nên trên đời. Họ thích trật tự và sạch sẽ lắm.
Nếu bạn trai hơn bạn gái về ý chí bao nhiêu thì cũng thua về trực giác bấy nhiêu. Cách chung thì trong gia đình, cha để mẹ giữ tiền. Có lắm tuổi xuân mơ ước những thú vui xác thịt rất tổn hại cho lòng băng tuyết.
Có nhiều sách viết tính giáo dục về mặt khoa học, vệ sinh thì đáng khen, nhưng rất mù quáng về luân lý. Kiếp sống vì đó bị thất bại. Tôi lại không dám đòi hỏi bạn tử đạo để bảo thủ lòng khiết bạch.
Tôi không nói đầy đủ chi tiết đâu. Song ta phải quan niệm chính đáng về các từ ngữ, các chủ trương trên. Giữa cuộc giao tế xã hội, bạn gái không phải chủ trương giả dối nhưng ưa làm cho các việc ra phiền toái.
Tạo hóa đã do sự khôn ngoan sắp đặt trước thiên chức làm cha của bạn trai bản năng nầy, tính dục. Nếu họ không theo ơn thiên triện tu trì thì họ sẽ lập gia đình, với một bạn đời mà lòng họ tha thiết nhất . Là có khi nào bạn thấy một bạn gái yêu một bạn trai mà yêu bằng tâm tình người lớn mà xưng chị với người yêu mình không.